სისტემატური შეცდომა ანუ ჩანაცვლება არის განსხვავება ცვლადის ნამდვილ მნიშვნელობასა და ექსპერიმენტის განმეორების შედეგად მიღებული მნიშვნელობების საშუალოს შორის. ეს ხდება არასწორი სტატისტიკური გადაწყვეტილების მიღების მიზეზი. ჩანაცვლება შეიძლება გამოწვეული იყოს ამოვარდნილი მონაცემებით ან კრიტერიუმის სტატისტიკის გამოსაყენებლად საჭირო დაშვებების დარღვევით. მაგალითად, პარამეტრული კრიტერიუმის გამოყენება დაკავშირებულია შემდეგი ვარაუდის შესრულებასთან: იგულისხმება, რომ პოპულაცია არის ნორმალური, დისპერსიები ჰომოგენური და მონაცემები დამოუკიდებელი. ამოვარდნილი მონაცემები იწვევენ პარამეტრების შეფასებების და შეფასების შეცდომების ჩანაცვლებას. სტანდარტულ ნორმალურად განაწილებული სიდიდეები გამოიყენება პარამეტრების შეფასებების ირგლივ ნდობის ინტერვალების ასაგებად. ნდობის ინტერვალების აგებას აზრი აქვს მხოლოდ მაშინ, თუ მონაცემები აღებულია ნორმალური პოპულაციიდან. ისეთი სტატისტიკების გამოყენება, როგორებიცაა t, F, დაკავშირებულია ვარაუდთან, რომ პოპულაცია არის ნორმალური.

ნორმალურობის მოთხოვნას არ აქვს მნიშვნელობა, როცა შერჩევის მოცულობა არის საკმაოდ დიდი.  

***

გამოყენებული ლიტერატურა:

Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics. SAGE Publications Ltd.

კისი, ჰ. (2008). სტატისტიკა სოციალურ მეცნიერებებში. სოციალურ მეცნიერებათა ცენტრი.  თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა