გამოიყნება შემდეგი ნულოვანი ჰიპოთეზის შესამოწმებლად: შერჩევა ეკუთნის ნორმალურ განაწილებას ${\mu }_0$ საშუალოთი. ნულოვანი ჰიპოთეზის სამართლიანობის შემთხვევაში სტატისტიკას $t=\frac{\overline{x}-{\mu }_0}{s/\sqrt{n}}$ აქვს სტიუდენტის განაწილება n-1 თავისუფლების ხარისხით, სადაც n-შერჩევის მოცულობაა, ხოლო $s$ შესწორებული სტანდარტული გადახრა. თუ სტატისტიკის გამოთვლილი მნიშვნელობა ხვდება კრიტიკულ არეში, ნულოვან ჰიპოთეზას უარყოფენ. კრიტიკული არის საზღვრებს ეწოდებათ კრიტიკული წერტილები, რომლებსაც პოულობენ შესაბამის ცხრილში.

მაგალითი: გამოცხადებული იყო, რომ ქვეყნის მასშტაბით კომერციული თვითფრინავების საშუალო ასაკია - 14 წელი. შეამოწმეს 9 კომერციული თვითფრინავი, მათი საშუალო ასაკი გამოვიდა 15.6 წელი, 2.7 წელი სტანდარტული გადახრით. ნულოვანი ჰიპოთეზა: შერჩევის და პოპულაციის საშუალოები მნიშვნელოვნად არ განსხვავდებიან. t-სტატისტიკის კრიტიკული მნიშვნელობა,როცა $\alpha =0.05$ (ორმხრივი კრიტერიუმი) და თავისუფლების ხარისხი 9–1=8, უდრის 2.306-ს. გამოვთვალოთ სტატისტიკის დაკვირვებული მნიშვნელობა $t=\frac{\overline{x}-{\mu }_0}{s/\sqrt{n}}=\frac{15.6-14}{2.7/3}=1.78$. სტატისტიკის გამოთვლილი მნიშვნელობა ნაკლებია კრიტიკულ მნიშვნელობაზე, ამიტომ ნულოვან ჰიპოთეზას ვერ უარვყოფთ, შერჩევის და პოპულაციის საშუალოები ერთმანეთისგან მნიშვნელოვნად არ განსხვავდებიან. არასწორი გადაწყვეტილების ალბათობა 5%-ზე ნაკლებია.

***

გამოყენებული ლიტერატურა:

Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics. SAGE Publications Ltd.

კისი, ჰ. (2008). სტატისტიკა სოციალურ მეცნიერებებში. სოციალურ მეცნიერებათა ცენტრი.  თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა