შერჩევის მონაცემთა განლაგებისა და განფენილობის (გაფანტულობის) დასახასიათებლად გამოიყენება. ვთქვათ, p რაიმე რიცხვია 0<p<100. მონაცემთა სიმრავლის p რიგის პროცენტილი ისეთი $x_p$ რიცხვია, რომ მონაცემთა არაუმეტეს p%-ისა ნაკლებია $x_p$-ზე და არაუმეტეს (1-p)%-ისა მეტია -ზე.  ამ განმარტების თანახმად, მედიანა არის 50-პროცენტილი, მონაცემთა 50% მასზე ნაკლებია ან ტოლი და დანარჩენი (100-50)% მასზე მეტია ან ტოლი. 25-პროცენტილს პირველი კვარტილი (Quartile) ეწოდება. მონაცემთა მეოთხედი ანუ 25%  მასზე ნაკლებია ან ტოლი და (100-25)=75% მასზე მეტია ან ტოლი. პირველი კვარტილი $Q_1$ სიმბოლოთი აღინიშნება. მეორე კვარტილი ანუ 50 პროცენტილი ემთხვევა მედიანას და აღინიშნება $Q_2$-ით. 75-პროცენტილს მესამე კვარტილი ეწოდება,  აღინიშნება $Q_3$სიმბოლოთი. 

10-ის ჯერად პროცენტილებს დეცილები ეწოდება. მაგალითად, პირველი დეცილია 10-პროცენტილი, მეორე დეცილია 20-პროცენტილი და ა.შ. მე-9 დეცილია 90-პროცენტილი.

საზოგადად, p-პროცენტილი გამოითვლება ფორმულით:

აქ, $\left[\frac{n·p}{100}\right]$ ნიშნავს წილადის მთელ ნაწილს. 

მაგალითი: ფოთლებიანი ღეროების მსგავს დიაგრამაზე გამოსახულია სტატისტიკის გამოცდაში მიღებული ქულები ( მაქსიმალური შეფასება - 30).

ვიპოვოთ პირველი, მეორე, მესამე კვარტილები და მესამე დეცილი

დიაგრამაზე ვხედავთ, რომ შერჩევის მოცულობა n=31 (31 ფოთოლია), მედიანა უდრის 22-ს (მე-16 წევრი ვარიაციულ მწკრივში). გამოვთვალოთ ფორმულის გამოყენებით, $\left[\frac{n·p}{100}\right]=\left[\frac{31·50}{100}\right]=15.5$  არაა მთელი ამიტომ, $x_{50}=x_{(\left[15.5\right]+1)}=x_{\left(16\right)}=22$ (ვარიაციული მწკრივის მე-16 წევრი) პირველი და მესამე კვარტილები ანალოგიურად გამოითვლება, $x_{25}=x_{\left(\right[\frac{31·25}{100}]+1}=x_{\left(\right[7.75]+1)}=x_{\left(8\right)}=18, x_{75}=x_{\left(\right[\frac{31·25}{100}]+1}=x_{\left(\right[23.25]+1)}=x_{\left(24\right)}=27,$          ვარიაციული მწკრივის მე-8 და 24-ე წევრები. სტატისტიკური პროგრამები ამ ინფორმაციას ასეთი სახით წარმოადგენენ: 

როგორც ვხედავთ, მონაცემთა ქვედა ნახევარის განფენილობა მეტია (22-6=16) ვიდრე ზედა ნახევარის (29-22=7), ამიტომ ზედა ნახევარში მეტი სიმჭიდროვეა, შესაბამისად, განაწილება მარცხნივ ასიმეტრიულია.

***

გამოყენებული ლიტერატურა:

Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics. SAGE Publications Ltd.

კისი, ჰ. (2008). სტატისტიკა სოციალურ მეცნიერებებში. სოციალურ მეცნიერებათა ცენტრი.  თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა