სიტყვა „მიზანდრია“ ძველი ბერძნულიდან მომდინარეობს და კაცთმოძულეობას ნიშნავს („მიზოს“ – სიძულვილი, „ანდროს“ – მამაკაცი). იგი მიზოგინიის, ანუ ქალთმოძულეობის, გენდერულად ინვერსიული ფორმაა და გულისხმობს კაცების სიძულვილს გენდერის საფუძველზე. აქტივისტი უორენ ფარელი ამტკიცებს, რომ პატრიარქალური სამყარო ერთმნიშვნელოვნად მამაკაცების სასიკეთოდ არ არის მოწყობილი და მიზანდრიის გამოვლინებად მიიჩნევს, მაგალითად, იმ ფაქტს, რომ  ჯარში მუდმივად მამაკაცები მსახურობდნენ. იმავე აზრს იზიარებენ რელიგიის მკვლევრები პოლ ნათარსონი და ქეთრინ იანგი, რომლებიც წიგნში „ადამიანის დაცემის შემდეგ“ (2001) მიზანდრიას განსაზღვრავენ, როგორც ცრურწმენისა და დისკრიმინაცის ფორმას, რომელიც ინსტიტუციონალიზებულია ჩრდილოამერიკულ საზოგადოებაში და მიუთითებენ იმ ფაქტზე, რომ  ამერიკის შეერთებულ შტატებში ჯარში გაწვევა სავალდებულოა ყველა მამაკაცისთვის, ქალებისთვის კი სამხედრო სამსახური ნებაყოფლობითია.

სამოცდაათიანი წლების ქალთა მოძრაობაში „კაცთმოძულეობას“ ბელ ჰუკსი ხსნის, როგორც პატრიარქალურ ჩაგვრაზე რეაქციას, როგორც ქალების რეაქციას არაფემინისტურ სოციალურ მოძრაობებში მამაკაცებთან ურთიერთობების უარყოფით გამოცდილებებზე. მაგრამ ის ასევე აკრიტიკებს ფემინისტების სეპარატიზმს, რომელიც კაცებს შინაგანად ამორალურ, დაბლა მდგომ არსებებად აცხადებს, რომელთაც არ შეუძლიათ ქალების მხარდამხარ ბრძოლა სექსისტური ჩაგვრის წინაღმდეგ. წიგნში „ფემინიზმი ყველასთვისაა“ (2000) ჰუკსი აღნიშნავს, რომ მეინსტრიმული მედია არ დაინტერესებულა იმ ფემინისტებით, რომლებიც ამგვარ სეპრატიზმს აკრიტიკებდნენ ქალთა მოძრაობის ადრეულ პერიოდში; სწორედ ამიტომ იმ თეორიულმა შრომებმა, რომლებიც მამაკაცთა დემონიზებას აკრიტიკებდნენ, ვერ შეცვალა მამაკაცებისადმი უარყოფითად განწყობილი ქალების ხედვა, ამან კი ყოვლად უსაფუძვლო უფსკრული წარმოშვა კაცებსა და ქალთა მოძრაობებს შორის.

1997 წელს სოციოლოგმა ალან ჯონსონმა (წიგნში „The Gender Knot: Unraveling Our Patriarchal Legacy“) განაცხადა, რომ ფემინისტების მიზანდრიაში დადანაშაულებას ყურადღება ისევ მამაკაცებზე გადააქვს, რითაც ისედაც მამაკაცზე ცენტრირებული კულტურა კიდევ უფრო მყარდება. ჯონსონი ამტკიცებდა, რომ მიზოგინიისა და მიზანდრიის შედარება არასწორია, რადგან მეინსტრიმულ კულტურაში არ არსებობს მიზოგინიის ანალოგიური ანტიმამაკაცური იდეოლოგია. მიზანდრიაში დადანაშაულება ფემინიზმის დისკრედიტაციას ემსახურება, რადგან ადამიანები ხშირად ერთმანეთში ურევენ მამაკაცებს, როგორც ინდივიდებს და მამაკაცებს, როგორც მოსახლეობის დომინანტურ და პრივილეგირებულ კატეგორიას. ჯონსონი წერდა, რომ ქალთა ჩაგვრისა და მამაკაცთა პრივილეგირებულობის მოცემულობის გათვალისწინებით, სულ არ არის გასაკვირი, რომ ყველა ქალს შეიძლება ჰქონდეს მომენტები, როდესაც იგი ბრაზობს კაცებზე და სძულს კიდევაც ისინი.

 მარკ ულეტმა (2007) ერთმანეთს დაუპირისპირა მიზანდრია და მიზოგინია: მიზანდრიას არ უდევს საფუძვლად ის სისტემური, ტრანსისტორიული, ინსტიტუციონალიზებული და დაკანონებული სიძულვილი, როგორიც მიზოგინიას; თუმცა ულეტი აღიარებს სპეციფიკურად „რასობრივი“ მიზანდრიისა და „მიზანდრიული იმპულსების“ არსებობას თანამედროვე პოპკულტურასა და ლიტერატურაში. ანთროპოლოგ დევიდ გილმორის თანახმად კი, მიზანდრია ვერაფრით ვერ იქნება მიზოგინიის ეკვივალენტური, რომელიც თითქმის უნივერსალური ფენომენია. მიზანდრია არსებობს არა როგორც მამაკაცთა სიძულვილი იმიტომ, რომ ისინი მამაკაცები არიან, არამედ მხოლოდ როგორც მამაკაცთა ტრადიციული მამაკაცური როლისა და „მაჩოიზმის“ კულტურის ასპექტი. ამგვარად, მიზანდრია განსხვავდება მიზოგნიისაგან, რომელიც ქალების სიძულვილია განურჩევლად იმისა, თუ რას ფიქრობენ და რას აკეთებენ ისინი, მხოლოდ იმიტომ, რომ ქალები არიან.

*** 

გამოყენებული ლიტერატურა: 

Ouellette, M. (2007) “Misandry”Flood, M. Gardiner, J. K. Pease, B. Pringle, K. (eds).(2007) International Encyclipedia of Men and Masculinites,Routledge.

hooks, bel. (2000) Feminism is for Everybody: Passionate PoliticsSouth End Press, Cambridge.